Cây cà phê là một trong những cây công nghiệp chủ lực của Việt Nam, đóng góp quan trọng vào kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, việc canh tác cà phê thường xuyên gặp phải nhiều vấn đề như: dịch bệnh, sâu bệnh, năng suất thấp, ảnh hưởng đến môi trường, ... Do đó, việc áp dụng kỹ thuật trồng xen canh với cây cà phê đang được nhiều người nông dân áp dụng để khắc phục những hạn chế trên và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Trồng xen canh là kỹ thuật trồng hai hoặc nhiều loại cây trồng trên cùng một diện tích đất trong cùng một thời gian. Kỹ thuật này mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân. Bài viết này, Phương Vy Coffee sẽ giới thiệu đến bạn một số loại cây trồng xen canh với cây cà phê hiệu quả nhất hiện nay.

1. Các loại cây trồng xen canh hiệu quả với cà phê

1.1. Cây ăn quả

Các loại cây ăn quả có thể trồng xen canh hiệu quả với cà phê như sầu riêng, bơ, mắc ca, …

• Sầu riêng : loại cây trồng xen canh hiệu quả với cà phê bởi sầu riêng có tán rộng giúp che bóng cho cà phê, hạn chế sự phát triển của cỏ dại và giúp giữ ẩm cho đất.

• Bơ: Đây là một loại cây ăn quả khá phổ biến có thể trồng xen canh hiệu quả với cà phê. Bơ có tán rộng giúp che bóng cho cà phê, hạn chế sự phát triển của cỏ dại và giúp giữ ẩm cho đất.

• Mắc ca : Trồng xen mắc ca trong vườn cà phê đang trở thành lựa chọn hiệu quả cho vườn cà phê, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người nông dân. Cây mắc ca góp phần giảm thiểu tác động của thời tiết, chẳng hạn như tán cây mắc ca giúp che bóng, giảm bớt tác động của nắng nóng gay gắt, sương muối, giá rét, tạo điều kiện cho cây cà phê sinh trưởng tốt.

• Chanh dây: Là loại cây leo giàn nên có thể trồng xen canh với cà phê mà không ảnh hưởng đến sự phát triển của cà phê. Tuy nhiên, nếu trồng chanh dây, người nông dân cần phải tốn thêm thời gian để làm giàn cho chanh dây leo. 

Bên cạnh đó, khi trồng xen canh các loại cây ăn quả với cà phê, bạn cần quan tâm đến một vài lưu ý sau:

• Chọn giống cây ăn quả phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của địa phương.

• Trồng xen canh với mật độ hợp lý để đảm bảo đủ ánh sáng cho cả hai loại cây.

• Bón phân và tưới nước đầy đủ cho cả hai loại cây.

1.2. Cây công nghiệp

• Hồ tiêu

Trồng xen canh cà phê và hồ tiêu mang lại hiệu quả kinh tế cao và lợi ích thiết thực cho người nông dân. Hai loại cây này có mối quan hệ cộng sinh, hỗ trợ lẫn nhau để phát triển tốt nhất trong điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đa dạng.

Cây cà phê với khả năng hút nước mạnh mẽ đóng vai trò như "người bảo vệ" cho cây hồ tiêu trong mùa mưa. Nhờ đặc tính này, tiêu được hạn chế tối đa nguy cơ úng nước, vốn là nguyên nhân chính dẫn đến các loại dịch bệnh nguy hiểm. Ngược lại, vào mùa nắng, cây tiêu sẽ che chắn cho cà phê. Tán lá dày đặc của hồ tiêu giúp giảm thiểu lượng nước bốc hơi từ đất, duy trì độ ẩm cần thiết cho cà phê phát triển. 

Khi trồng xen canh mô hình cây cà phê với hồ tiêu, người nông dân cần đặc biệt chăm sóc đầy đủ các bước từ tưới cây, tạo hình, làm cỏ, bón phân, …

• Điều

Mô hình trồng xen canh cây điều và cà phê mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người nông dân. Nhờ tán lá rộng và khả năng che chắn tốt, cây điều giúp giảm bớt tác động của gió mạnh, giữ ẩm cho đất và tạo môi trường sống lý tưởng cho cà phê phát triển.

Ngược lại, cà phê cũng mang lại lợi ích cho cây điều. Vườn cà phê không chỉ giúp che bóng cho cây điều trong giai đoạn đầu mới trồng mà còn tạo điều kiện cho cây điều phát triển tốt hơn nhờ hệ sinh thái đa dạng và nguồn dinh dưỡng dồi dào.

Đặc biệt, mô hình này giúp tăng hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập cho người nông dân sau khoảng thời gian 3 - 4 năm trồng.

1.3. Xen canh cây ngắn ngày

• Bắp

Cây bắp được trồng xen trong vườn cà phê không chỉ mang lại lợi ích về mặt kinh tế mà còn sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội khác. Bắp sẽ che chắn cho cây cà phê khỏi ánh nắng gay gắt, đặc biệt là vào mùa khô hạn. Sau khi thu hoạch, thân cây bắp có thể được tận dụng làm thức ăn cho gia súc như trâu, bò hoặc được băm nhỏ để tủ gốc cho cây cà phê, góp phần giữ ẩm cho đất và bảo vệ bộ rễ.

Thêm vào đó, việc sử dụng thân cây bắp để ép xanh sẽ tạo ra nguồn phân hữu cơ dồi dào, giúp cải tạo đất và thúc đẩy sự phát triển xanh tốt của cây cà phê. Nhờ những ưu điểm này, cây cà phê được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao hơn.

2. Lựa chọn cây trồng xen canh phù hợp với cây cà phê

Lựa chọn cây trồng xen canh phù hợp với cây cà phê dựa trên 3 yếu tố sau đây:

• Căn cứ vào điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng:

Cây cà phê thích hợp với khí hậu nhiệt đới, lượng mưa trung bình từ 1.200 - 2.000 mm/năm, nhiệt độ trung bình từ 20 - 25°C và đất có độ pH từ 5,5 - 6,5, tơi xốp, thoát nước tốt. Cây xen canh cũng cần phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng này.

• Căn cứ vào nhu cầu thị trường:

Chủ vườn cà phê nên lựa chọn cây trồng có nhu cầu tiêu thụ cao, giá bán tốt. Hơn nữa, trồng xen canh các loại cây có thời gian thu hoạch khác nhau để đảm bảo nguồn thu nhập liên tục.

• Căn cứ vào đặc điểm sinh trưởng của cây:

Lựa chọn cây trồng có nhu cầu dinh dưỡng, nước, ánh sáng khác nhau để tránh sự cạnh tranh giữa các cây trồng. Trồng xen canh cây ưa sáng với cây ưa bóng để tận dụng tối đa nguồn ánh sáng mặt trời.

Lựa chọn cây trồng có khả năng hỗ trợ, cộng sinh lẫn nhau. Ví dụ, trồng cây họ đậu để cung cấp đạm cho đất.

3. Lưu ý trồng mô hình xen canh cây cà phê

• Thời vụ trồng

Cây trồng xen canh nên trồng vào đầu mùa mưa để tận dụng độ ẩm cao, giúp cây con phát triển tốt. Còn cây cà phê thì thường được trồng vào đầu mùa mưa hoặc cuối mùa mưa, tùy thuộc vào điều kiện khí hậu từng vùng.

• Mật độ trồng

Mật độ trồng của cây xen canh cần đảm bảo không ảnh hưởng đến sự phát triển của cây cà phê. Nên tham khảo ý kiến của cán bộ kỹ thuật để lựa chọn mật độ phù hợp với từng loại cây trồng xen canh.

Mật độ trồng cà phê cũng cần được điều chỉnh phù hợp với việc xen canh. Nên trồng thưa hơn để đảm bảo đủ ánh sáng và dinh dưỡng cho cả hai loại cây.

• Cách chăm sóc

Cách chăm sóc cho mô hình trồng xen canh với cây cà phê cần phải đảm bảo là tưới nước, bón phân, cắt tỉa tạo hình và phòng trừ sâu bệnh hại.

4. Kết luận

Trên đây là những thông tin về các loại cây trồng xen canh với cây cà phê hiệu quả nhất hiện nay. Việc lựa chọn loại cây trồng xen canh phù hợp sẽ mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân như: tăng thu nhập, đa dạng hóa sản phẩm, hạn chế rủi ro, bảo vệ môi trường, ... 

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất, cần tuân thủ các nguyên tắc kỹ thuật và lựa chọn giống cây phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương.

Nguồn: Tham khảo từ Internet