Cà phê Liberica - Excelsa và 5 điểm khác biệt thú vị
Nhiều người hiện nay vẫn nhầm tưởng cà phê Liberica và Excelsa là một. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu và phát triển cho thấy cấu trúc nhiễm sắc thể giữa hai loài có những điểm khác biệt bên cạnh các điểm tương đồng.
Liberica và Excelsa đều sở hữu hương vị độc đáo và đặc điểm riêng biệt nên ngày càng thu hút sự chú ý của đông đảo người yêu cà phê trên thế giới. Bài viết này, Phương Vy Coffee sẽ giúp bạn so sánh hai loại cà phê Liberica và Excelsa, giúp bạn hiểu rõ hơn về hương vị, đặc điểm và giá trị của chúng nhé!
1. Nguồn gốc của cà phê Liberica và Excelsa
1.1 Nguồn gốc cà phê Excelsa
Excelsa, hay còn gọi là Coffea Dewevrei được phát hiện lần đầu tiên ở Trung Phi vào năm 1903. Ban đầu, Excelsa được xem là một loài cà phê riêng biệt thuộc chi Coffea. Tuy nhiên, đến năm 2006 sau nhiều nghiên cứu, Excelsa được phân loại lại thành chi Dewevrei thuộc loài Liberica.
Excelsa có một lịch sử thú vị trong ngành cà phê hiện đại. Do sự nhầm lẫn trong phân loại, các giống Liberica thường được bán dưới cái tên "cà phê Excelsa". Việc sử dụng tên gọi Excelsa một cách bừa bãi dẫn đến những hậu quả tiêu cực như thiếu chính xác trong thống kê sản lượng và ảnh hưởng đến chất lượng cà phê Excelsa.
1.2 Nguồn gốc cà phê Liberica
Cà phê Liberica là một đặc sản Tây Phi, có nguồn gốc từ Liberia. Hành trình của nó không chỉ giới hạn ở châu Phi, mà còn lan rộng đến các khu vực khác, bao gồm cả Đông Nam Á. Liberica có thể đã di chuyển từ Liberia đến Ethiopia. Từ đây, cà phê Liberica tiếp tục di chuyển đến Trung Đông và Đông Nam Á.
Việc người Hồi giáo thường xuyên đến Malaysia vì lý do tôn giáo có thể đóng góp vào sự phổ biến của Liberica ở khu vực này. Bên cạnh đó, các cường quốc châu Âu như Pháp, Hà Lan và Tây Ban Nha cũng góp phần vào sự lan rộng của cà phê Liberica khi họ mang nó đến Đông Nam Á trong quá trình thực dân.
2. Khu vực trồng cà phê Excelsa và Liberica
2.1 Khu vực trồng cà phê Excelsa
Cà phê Excelsa được trồng rộng rãi chủ yếu ở Đông Nam Á (bao gồm Việt Nam, Indonesia, Philippines) và Ấn Độ.
2.2 Khu vực trồng cà phê Liberica
Châu Á: vùng đất thấp, chủ yếu ở Malaysia, nhưng cũng có ở Indonesia, Philippines, Việt Nam và Thái Lan.
Châu Phi: Bờ biển phía Tây, Xích đạo.
Châu Mỹ: Guyana và Suriname.
3. Đặc điểm sinh trưởng của Excelsa và Liberica
3.1 Đặc điểm sinh trưởng cà phê Excelsa
Excelsa phát triển mạnh ở độ cao từ 1.000 đến 1.300m so với mực nước biển. Khác với Arabica và Robusta, Excelsa là cây thân gỗ, đòi hỏi không gian phát triển theo chiều dọc.
Năng suất và khả năng chống chịu: Excelsa có năng suất cao, tuy nhiên lại khó chăm sóc và đòi hỏi sự cẩn thận. Cây có khả năng chống chịu nhiều bệnh tật và sâu bệnh, nhưng dễ mắc bệnh nấm trichomycosis.
Những thách thức mà cây cà phê Excelsa đang phải đối mặt như:
Khó khăn trong canh tác: Cây Excelsa cao lớn, tán lá rộng khiến việc thu hoạch và chăm sóc trở nên khó khăn.
Thị trường hạn hẹp: Excelsa chưa được phổ biến rộng rãi như Arabica và Robusta, dẫn đến thị trường tiêu thụ hạn hẹp.
Giá thành cao: Chi phí sản xuất Excelsa cao hơn do thời gian thu hoạch lâu, kỹ thuật canh tác phức tạp và năng suất không ổn định.
3.2 Đặc điểm sinh trưởng cà phê Liberica
Liberica là một loại cây cà phê cứng cáp. Liberica có một đột biến tự phát tạo ra quả chín màu vàng và một đột biến khác tạo ra quả chín màu hồng. Cây cà phê Liberica bắt đầu cho trái sau 5 năm trồng. Chúng mọc cao, một số cây có thể cao tới 17m, khiến việc hái quả trở nên khó khăn.
Lá và quả của Liberica cũng lớn hơn đáng kể so với Arabica và Robusta. Lá Liberica có thể rộng tới 30cm. Quả Liberica khi chín có thể to gần gấp đôi kích thước của hai loại còn lại.
4. Hương vị của cà phê Excelsa và Liberica
4.1 Hương vị cà phê Excelsa
Cà phê Excelsa khi được trồng trọt và xử lý cẩn thận, mang đến trải nghiệm cà phê phức tạp và đầy mê hoặc, thu hút những người sành cà phê khám phá. Rang Excelsa ở mức nhạt đến vừa sẽ tạo ra hương vị trái cây, quả mọng cùng với mùi thơm của gỗ và bỏng ngô. Rang đậm hơn sẽ cho ra hương vị đậm đà với hương vị socola.
4.2 Hương vị cà phê Liberica
Liberica sở hữu tỷ lệ thịt quả so với vỏ cao hơn (60:40) so với Arabica và Robusta (40:60), ảnh hưởng đến hương vị quả cà phê bằng cách kéo dài thời gian sấy khô. Liberica mang hương vị trái cây đặc trưng bởi vì được trải qua quá trình lên men tự nhiên khi sấy khô. Bên cạnh đó, hương vị Liberica cũng được đánh giá là có mùi hương tương tự như mít hoặc các loại trái cây họ cam quýt.
Liberica chế biến tự nhiên sẽ mang hương vị quả mít tinh tế. Trong khi đó, nếu thực hiện phương pháp chế biến ướt sẽ cho ra mùi hương cam quýt, hương hoa nồng nàn. Liberica nổi tiếng với độ ngon miệng kéo dài và vị ngọt ổn định, thậm chí còn ngọt hơn Arabica. Lý do có thể là do cấu trúc hạt xốp, giúp hấp thụ nhiều đường hơn từ lớp chất nhầy.
5. Tiềm năng phát triển sinh trưởng của 2 giống cà phê
5.1 Đối với cà phê Excelsa
Mặc dù có vị trí khiêm tốn trong ngành cà phê toàn cầu, khả năng phát triển ở độ cao thấp hơn của Excelsa có thể là một giải pháp gián tiếp cho những người trồng cà phê đang bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu.
Có thể thấy, trồng cà phê Excelsa có thể giúp nông dân giảm bớt khó khăn khi phải di chuyển liên tục đến những nơi cao hơn để tìm kiếm nhiệt độ thích hợp cho cây phát triển trong điều kiện biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang trồng cà phê Excelsa khó có thể xảy ra do thị trường hiện tại của loại cà phê này còn hạn chế.
Kỹ thuật trồng Excelsa vẫn đang trong giai đoạn phát triển. Tuy nhiên, việc tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm và thu thập phản hồi từ người mua có thể giúp Excelsa trở thành lựa chọn thay thế hấp dẫn cho người tiêu dùng.
Với nghiên cứu, dữ liệu và sản xuất được cải thiện, nhu cầu cho Excelsa có thể tăng lên trong tương lai. Khi biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến các khu vực trồng cà phê truyền thống, việc tìm kiếm các giống cà phê khỏe mạnh và kiên cường hơn là vô cùng quan trọng.
5.2 Đối với cà phê Liberica
Cà phê Liberica đang dần được cải thiện và nâng tầm hình ảnh trên toàn thế giới. Chỉ khi những người yêu cà phê specialty có cơ hội trải nghiệm hương vị đặc biệt của Liberica, những nhận thức tiêu cực về loại cà phê này mới được xóa bỏ.
Liberica mang lại nhiều lợi ích cho nhà sản xuất. Nó phát triển tốt xen canh với các loại cây trồng khác, đồng thời có khả năng kháng bệnh và côn trùng, giúp nông dân đa dạng hóa sản phẩm, tăng tính ổn định.
Liberica có thể trồng xen canh với các loại cây ăn quả như chuối, đu đủ và dứa, lạc, … Đây là lựa chọn tiết kiệm chi phí cho những người nông dân chỉ có thể thu hoạch cà phê mỗi năm một lần, họ có thể trồng xen canh các loại cây khác trong thời gian chờ đợi.
Với những thông tin được cung cấp ở bài viết trên, Phương Vy Coffee hy vọng đã có thể giúp bạn phần nào hình dung được sự khác nhau cơ bản của 2 loại cà phê Liberica và Excelsa nếu chưa có dịp thưởng thức.
